วิถีแห่ง ‘โฮสต์ประสบการณ์’

ณ ประตูทางออกหมายเลขสองของสถานีรถไฟฟ้าสะพานตากสินในเวลาช่วงเช้า เมื่อเดินลงบันไดสถานีและหันหน้าออกไปทางแม่น้ำเจ้าพระยา จะเห็นผู้หญิงคนหนึ่งโบกมือทักทายต้อนรับนักท่องเที่ยวกลุ่มเล็กๆ ที่จองทัวร์ของเธอผ่านแอร์บีเอ็นบี (Airbnb) เธอพูดคุยทักทายนักท่องเที่ยวด้วยความเป็นกันเอง พร้อมเกริ่นเส้นทางของทริปเล็กน้อย หน้าที่ของโฮสต์ประสบการณ์ (Experience Host) จึงเริ่มต้นอย่างเป็นทางการ

หลังจากที่สตาร์อัพระดับโลกซึ่งให้บริการที่พักในรูปแบบธุรกิจแบ่งปันอย่างแอร์บีเอ็นบี ได้เปิดตัวฟังก์ชันใหม่ ประสบการณ์ (Experience) ซึ่งเป็นฟังก์ชันที่เปิดโอกาสให้ผู้ใช้งานได้สัมผัสโปรแกรมท่องเที่ยวและกิจกรรม โดยมีผู้เชี่ยวชาญในด้านนั้นๆ เป็นผู้นำทัวร์ 

ฟังก์ชันนี้เปิดตัวที่นครลอสแองเจลิสเมื่อปลายปี 2559 แล้วจึงเข้ามาเปิดตัวในไทยเมื่อวันที่ 17 มี.ค. ที่ผ่านมา ข้อมูลในเดือน พ.ย. 2560 พบว่ามีผู้สมัครเป็นโฮสต์ในไทยแล้วประมาณ 29 คน มีกิจกรรมหลากหลายให้นักท่องเที่ยวเลือก ตั้งแต่เรียนรู้การทำผัดไท ชมวัฒนธรรมการสักยันต์ หรือแม้กระทั่งการเล่นโยคะบนลานจอดเฮลิคอปเตอร์ของตึกสูงย่านทองหล่อ แต่ละกิจกรรมจะใช้เวลาประมาณ 3-5 ชั่วโมง มีราคาตั้งแต่ 1,300-6,500 บาท

หลังจากเปิดตัวฟังก์ชัน ‘ประสบการณ์’ ได้ไม่กี่วัน กาญจนา ลาภยงยศ หรือ บ๋วย ผู้จัดการฝ่ายขายในบริษัททัวร์แห่งหนึ่งก็ตัดสินใจสมัครเป็นโฮสต์ประสบการณ์ของแอร์บีเอ็นบีทันที ด้วยประสบการณ์ 12 ปีด้านการนำเที่ยวและสนใจประวัติศาสตร์การอพยพของชาวจีนโพ้นทะเลในกรุงเทพฯ เธอจึงนำความรู้และความชำนาญเฉพาะตัวมาสร้างกิจกรรมนำเที่ยวชุมชนเก่าแก่ของชาวไทยเชื้อสายจีนในย่านเยาวราช

กว่าจะได้เป็นโฮสต์ประสบการณ์

กาญจนาใช้เวลาประมาณสี่เดือนในการสมัครเป็นโฮสต์ เธอเล่าว่า “แอร์บีเอ็นบีค่อนข้างเลือก โปรแกรมต้องมีความแตกต่าง และสิ่งที่สำคัญที่สุดคือเขียนเรื่องราวยังไงให้เขาเลือกของเรา”

หลังจากกาญจนาสมัครโฮสต์ประสบการณ์ไปสองสัปดาห์ สำนักงานใหญ่ของแอร์บีเอ็นบีก็ติดต่อให้กลับไปแก้เนื้อหาอีกสามครั้ง และอีกประมาณสองเดือนต่อมา ทีมงานจึงติดต่อกลับมาว่าโปรแกรมได้ถูกเลือกแล้ว

เมื่อทริปของเธอได้ผ่านการคัดเลือก สำนักงานใหญ่จึงโทรศัพท์มาแจ้งกฎและข้อบังคับ จากนั้น ทีมงานของแอร์บีเอ็นบีก็ติดต่อมาเพื่อถ่ายทำวิดีโอสำหรับการประชาสัมพันธ์ทริป ก่อนจะเปิดตัวทริปทางเว็บไซต์และแอปพลิเคชันอย่างเป็นทางการ

เป็นมากกว่าไกด์ คือได้จัดทริปตามความชอบ

สิ่งหนึ่งที่ทำให้กาญจนาเลือกมาเป็นโฮสต์ประสบการณ์ คือโฮสต์สามารถพานักท่องเที่ยวทำกิจกรรมตามความชอบและความสนใจของตนได้ ทั้งยังเลือกวันและเวลาได้เอง ต่างจากไกด์อาชีพซึ่งจะดูแลลูกค้าที่ซื้อทัวร์และเวลาทำงานก็ต้องขึ้นอยู่กับบริษัทกำหนด กาญจนาเล่าว่า “ไกด์ทั่วไปจะรับงานจากบริษัทเป็นครั้งๆ พาลูกค้าเที่ยวตามโปรแกรมเดินทางที่มีให้ ถ้าโปรแกรมมีห้าวันก็ต้องทำทั้งห้าวัน แต่โฮสต์สามารถควบคุม จัดแบ่งจำนวนนักท่องเที่ยวในโปรแกรมได้ อย่างทริปนี้จะจัดไว้เลยว่าในหนึ่งวันรับนักท่องเที่ยวแค่แปดคน นอกจากนี้ยังเลือกได้ว่าวันไหนจะเปิดรับลูกทัวร์หรือเปล่า”

โปรแกรมของกาญจนา มีชื่อว่า Unseen Bangkok Chinatown ซึ่งเป็นทริปท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ที่ศึกษาชีวิตความเป็นอยู่ของคนในชุมชนย่านไชน่าทาวน์ตั้งแต่สำเพ็ง เยาวราช ถนนมังกร จนถึงถนนทรงวาด เธอเล่าเหตุผลของการจัดทริปว่า “ส่วนตัวคิดว่าเป็นวิธีการท่องเที่ยวที่แปลกใหม่ ไชน่าทาวน์ นักท่องเที่ยวก็อาจจะเคยไป แต่คิดว่าเขาไม่น่าจะเห็นในมุมมองที่เราเห็น อย่างจุดหนึ่งในทริปคือชั้นบนสุดของวัดในซอยตรอดเต๊า ที่สามารมองเห็นถนนเยาวราชได้ทั้งเส้น ซึ่งนักท่องเที่ยวส่วนมากไม่รู้”

นอกจากนี้ ไชน่าทาวน์ยังเป็นชุมชนที่มีอยู่ในหลายประเทศ นักท่องเที่ยวจึงต้องการศึกษาว่าไชน่าทาวน์ในประเทศไทยมีความแตกต่างจากประเทศอื่นอย่างไร

ส่วนเรื่องการตอบรับจากนักท่องเที่ยวนั้น กาญจนาเล่าว่า “ตอนแรกที่ทำ ไม่ได้มองเรื่องปริมาณที่ซื้อทัวร์ว่าจะเยอะไหม แต่คิดว่านักท่องเที่ยวส่วนใหญ่ที่เข้ามาในกรุงเทพฯ ร้อยละ 60-70 จะเป็นลูกค้าที่มาซ้ำๆ คนกลุ่มนี้ก็ไม่ได้ต้องการไปดูวัดพระแก้วหรือวัดโพธิ์ในทุกๆ ครั้งที่มาเที่ยวกรุงเทพฯ เราควรมีทางเลือกอื่นๆ ให้กับพวกเขาด้วย” เธอยังบอกว่านักท่องเที่ยวที่มาซื้อทัวร์ประสบการณ์เป็นกลุ่มที่สนใจประวัติศาสตร์ซึ่งตรงตามกลุ่มเป้าหมายที่กำหนดไว้

นักท่องเที่ยวที่มาใช้บริการทัวร์ของเธอมีหลายเชื้อชาติ ตั้งแต่ชาวอเมริกัน ชาวอังกฤษ ชาวดัตช์ ไปจนถึงนักท่องเที่ยวชาวจีน อายุตั้งแต่ 20-60 ปี บ้างก็เดินทางมาเป็นกลุ่ม บ้างก็มาคนเดียว แต่จุดร่วมที่น่าสนใจคือ นักท่องเที่ยวเล่านี้ส่วนใหญ่รู้จักเรื่องราวของประเทศในเอเชียบ้างแล้ว จึงสนใจการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ นอกจากนี้ นักเดินทางจากประเทศเพื่อนบ้าน เช่น มาเลเซียกับสิงค์โปร์ก็เป็นลูกทัวร์ที่พบบ่อยเช่นกัน เพราะพวกเขามักจะเดินทางมากรุงเทพฯทุกวันหยุดสุดสัปดาห์

มีนักท่องเที่ยวหลายคนให้ความคิดเห็นบนหน้าโปรแกรมของกาญจนา เช่น นักท่องเที่ยวชาวจีนใช้ชื่อว่า Xiaoyong บอกความรู้สึกหลังจากใช้บริการทริปว่า “ถึงแม้ว่าเราจะเป็นคนจีนเราก็สนุกกับทัวร์นี้มากๆ ประเทศจีนเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว สายธารแห่งวัฒนธรรมแดนมังกรจึงเริ่มเลือนหายไป ในทัวร์นี้เราได้เห็นวัฒนธรรมและความเป็นอยู่ของชาวจีนที่แตกต่าง โดยเฉพาะไชน่าทาวน์ของกรุงเทพฯ อันเป็นแหล่งบรรจบของวัฒนธรรมไทยและจีน” นอกจากนี้ยังมี Chee Hong นักเดินทางชาวสิงคโปร์ ซึ่งเขียนรีวิวทริปนี้ว่า “เราสนุกกับการเดินทางไปในสถานที่ซึ่งหลบซ่อนอยู่ในไชน่าทาวน์ของประเทศไทย และเพลิดเพลินกับการฟังเรื่องราวที่อยู่เบื้องหลังพื้นที่นี้จากมุมมองของคนท้องถิ่น”

ตั้งแต่ทำทริปนี้มา กาญจนาก็ได้เจอลุกค้าที่เธอประทับใจบ้าง ไม่ปลื้มบ้าง ปะปนกันไป ซึ่งเธอมองว่าเป็นเรื่องปกติที่ไกด์ทัวร์ต้องพบเจอ ส่วนปัญหาเรื่องวัยและสุขภาพของนักท่องเที่ยวก็นำมาซึ่งสิ่งที่ไม่คาดคิดได้ ทักษะการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าจึงสำคัญที่สุด “เราต้องดูแลลักษณะทางกายภาพเขาด้วย ดูด้วยว่าลูกค้าเหนื่อยมากไหม เขาพร้อมที่จะเดินต่อไหม บางทีคนแก่เดินเยอะไม่ได้ เมื่อมากรุงเทพฯ เขาก็อยากเห็นในสิ่งที่เขาไม่เคยเห็น เราก็ต้องหาทางเลือกให้เขา” เธอกล่าว

อยากเป็นโฮสต์บ้าง ต้องทำอย่างไร

เพราะเป็นอาชีพที่ต้องพบปะผู้คนหลากหลายทั้งเชื้อชาติและอายุ ทักษะด้านภาษาจึงเป็นสิ่งสำคัญที่โฮสต์ประสบการณ์ต้องมี นอกจากนี้ยังต้องใส่ใจผู้อื่นและเข้าใจธรรมชาติของมนุษย์ด้วย สำหรับคนที่อยากจะทำอาชีพโฮสต์ กาญจนาแนะนำว่า “ทุกคนทำได้ แค่มีใจรักบริการ ความคิดสร้างสรรค์และการนำเที่ยวก็ทำได้แล้ว การจะเป็นโฮสต์แค่มีใจอยากทำจริงๆ ก็สามารถผ่านอุปสรรคไปได้ เพราะต่อให้งานขายไม่ได้เลย เราก็มีใจรัก”

กาญจนาพูดถึงแนวทางสำหรับคนที่มีงานประจำว่า แอร์บีเอ็นบีนั้นเป็นช่องทางหนึ่งที่ถ้าใครอยากมีรายได้เสริมนอกจากงานประจำก็สามารถแบ่งเวลามาทำได้ เธอยังเสริมว่า “รายได้กระจายไปสู่ขุมชนโดยตรง ไม่ใช่อยู่แค่นายทุนไม่กี่กลุ่ม เหมืนในทัวร์นี้มีการแวะพานักท่องเที่ยวซื้อน้ำข้างโรงเรียน คนท้องถิ่นได้เงินจริงๆ”